kosakowoGmina Kosakowo – gmina wiejska w województwie pomorskim, w powiecie puckim, położona jest nad Zatoką Pucką, na Kępie Oksywskiej. Gmina w całości znajduje się w aglomeracji gdańskiej. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie gdańskim.

Historia

We wczesnym średniowieczu w VI i VII wieku teren Kępy Oksywskiej był dość gęsto zaludniony, czego dowodem jest grodzisko-opole w Oksywiu i podległy mu gród w Dębogórzu. Wraz z narodzinami państwa Polan i wzrostem znaczenia grodu w Gdańsku traciły samodzielność inne grody. Tak było z Oksywiem. Nowa władza i nowa religia zmieniła pozycję dawnych władców.

Pierwsze wzmianki o terenach dzisiejszej Gminy Kosakowo pojawiły się w zapisach historycznych pochodzących z XIII w. kiedy to księżna Zwinisława za zgodą małżonka Mściwoja I przekazuje całą Kępę Oksywską (Terra Oxiwia) zakonowi Norbertanek z Żukowa. O dalszych dziejach tych ziem decyduje Świętopełk II w 1224 r. zmieniając decyzję swych rodziców i darując północną część Kępy Cystersom z Oliwy. W dokumencie owej darowizny pierwszy raz wymienione zostały nazwy poszczególnych miejscowości tego terenu m.in. Kosakowa – Kossakewitz. Wkrótce Cystersi zakładają w miejscowości Mosty ośrodek administracyjno – gospodarczy – „grangię” – obejmującą swym zasięgiem obszar od Rewy, Mechelinki, aż po Kosakowo, Dębogórze i Rumię. Budują tez letnią rezydencję opata wraz z kaplicą.

Panowanie krzyżackie rozciągnęło się na lata 1309-1466. W tych czasach terenami nadmorskimi zarządzał Urząd Rybacki (fischmeisteramt) który miał siedzibę w Pucku.

Po nastaniu Rzeczpospolitej nastąpił krótki okres stabilizacji, podczas którego bogaciła się szlachta i klasztory. Jednak w czasie wojen następowała ruina całej gospodarki.

Po pierwszym rozbiorze Polski dokonano sekularyzacji dóbr klasztornych. Władze pruskie na bazie organizacji Cystersów powołują „Królewską Domenę Rentową” wcielając w nią Gdynię i Grabówek. W roku 1819 domenę przeniesiono do Sopotu. W tym okresie najprawdopodobniej zbudowany został pałac(obecnie odrestaurowywany) i zabytkowa aleja lipowa w Mostach.

Po odzyskaniu niepodległości i zaślubinach z morzem 10 lutego 1920 r. powołano do życia powiat pucki, który w 1926 roku nazwano morskim.

Nieznana jest data rozpoczęcia chrystianizacji ziem dzisiejszej Gminy Kosakowo. Pierwsza historyczna wzmianka o kościele w Oksywiu pochodzi z 1224r. Cała Kępa Oksywska podlegała temu kościołowi. W roku 1915 w Pierwoszynie utworzono kurację z kuratusem ks. Alojzym Kaszubowskim, wyłączając ją z parafii oksywskiej. Budowę kościoła rozpoczęto natomiast w oddalonym o pół kilometra Kosakowie. W roku 1928 powstała tu plebania i cmentarz, siedem lat później budowę zakończono. W roku 1935 bp chełmiński Stanisław Okoniewski konsekrował nowy kościół parafialny.

Po zajęciu tych ziem w 1939 roku przez hitlerowców następuje okres terroru (Piaśnica). Zmuszanie do przyjęcia list narodowościowych niemieckich, pobór młodych ludzi do Wermachtu. Samoobroną ludności stają się organizacje ruchu oporu. Jedna z takich grup pod nazwa, „Grupa Dębogórska” Gryfa Pomorskiego pod dowództwem Bernarda Grablowskiego działała w Dębogórzu. W związku z wyjątkowo intensywnymi walkami na Kępie Oksywskiej, kościół został w dużym stopniu zniszczony, a ksiądz Alojzy Kaszubowski zamordowany w Piaśnicy. Pozostałości murów Niemcy rozebrali w 1941 r., podczas budowy lotniska , projektowanego po przeciwnej stronie kościoła. W latach okupacji parafia w Kosakowie nie istniała. Kępa Oksywska wyzwolona została dopiero w początkach kwietnia 1945. Po zakończeniu wojny ludność miejscowa zbudowała kościółek. Kościół funkcjonuje po dzień dzisiejszy. Na szczególną uwagę zasługuje znajdująca się w jego wnętrzach Droga Krzyżowa z więźniami Stutthofu w tle. Na cmentarzu parafialnym w Kosakowie znajduje się kwatera 120 poległych żołnierzy polskich z tego okresu. Bohaterskie czyny upamiętniają także pomniki w Kosakowie naprzeciw Urzędu Gminy i w Mostach obok zabytkowego pałacu.

W latach 1945-1954 powiat morski swą siedzibę miał w Wejherowie. Od 1954 roku Puck stał się znowu miastem powiatowym, pozostał nim aż do zmian administracyjnych dokonanych przez ekipę Gierka. Od tego czasu Gmina Kosakowo prowadzi działalność we własnym zakresie. W 1989 wraz z przemianami w naszym kraju gmina Kosakowo staje się w pełni funkcjonującą jednostką samorządową wchodzącą w skład województwa pomorskiego.

Bibliografia

W opracowaniu korzystałem z publikacji Pana Tadeusza Krzysztofa:

  • Gmina Kosakowo zarys geograficzno-historyczny
  • Rocznik POLSKA GMINA KOSAKOWO

Źródło: www.kosakowo.pl